ALEGIAZKO
IPUINA
GRINAREN EUSKARAREN
ALDE
Javier Orcajada del Castillo
ALEGIAZKO IPUINA
GRINA
EUSKARAREN ALDE
Afaltzen
amaitu berri zuen aterpean, hainbat aldiz muzin egin zion mendi mitiko haren
gailurrera heltzea lortu ondoren. Gaueko hamarrak pixka bat pasata, ilunabarra
ingurura abailtzen ari zen, oraingoz argi-ñabardura batzuk baziren ere.
Pozarren ozta zegoen baina, era berean, izoztegi haren ondoko belartzan etzan
zenean, Anetoren tontor argitsu eta elurtua ikusita, arratseko eguzkiaren azken
izpiek fantasiaz, argitasunez eta margoez jantzitako tontorra, hain zuzen, mendiko
mina gaineratu zitzaion.
Sentsazio atsegin eta bero hark hainbesteraino poztu zuen,
non lozorroak hartu zuen eta une hartan ez zekien egoera hura egiazkoa ala
amestua zen.
· · ·
Ispilu aurrean zegoen, euskaltzain urgazle izendatzeko zeremonian
eramango zuen arropa lasai asko beztituz. Arreta handiz idatzi zituen hitzak
behin eta berriz errepikatuta, erraztasunez zerizkiola atzeman zuen, bere lagun
onek irakurtzeak eta ikuskatzeak ematen zioten lasaitasunaz, ezagutzen ez zuen
Iparraldeko hizkuntzalari ospetsu zenak utzitako lekua bete zezan aurkeztu
zuten lagun on beraiek.
Bere euskara dotorea zen, zinez aberatsa, eta hau
egiaztatzeak harro sentiarazi zion. Batez ere esfortzu handiz ikasi zuelako,
eta kemena askotan berreskuratu behar izan zuelako, aurrera egiteko eta amore
ez emateko. Baina merezi zuen, euskarak zeukan etorkizun handieneko
hizkuntzalaria zela uste baitzuten denek.
Ekitaldia egiteko zen areto nagusian sartzean, publiko
ugariaren artean Zeanuriko euskaltegiaren irakasle asko ikusi zituen, eta
bertan ikasi zueneko garaiko lagunen begiradekin topo egiteak pozik utzi zion.
Sugestioaren bidez eta eszena irudikatzeari esker lortutako lasaitasuna eta
ziurtasuna desagertu ziren, urduri jarri zen eta, izututa, ondo baino hobeto ikasia zuen
hitzaldiaz ez zela akordatzen konturatu zen. Lurra joko zuela uste zuen.
Ikernek lasaitu zuen, aretoan zeuden lagun min batzuen
hamabi urteko alabalak: “Lasai, osaba, lasai, ondo egingo duzu eta; ni zuri
begira egongo naiz eta, trabatzen bazara, zuk begiratu niri eta jarraitu ahal
izango duzu”.
Eta horrela gertatu zen. Hitzaldia
zuzen azaldu zuen, gorabeherarik gabe. Are gehiago, bere irudimen oparoari
esker, gidoitik ateratzen ausartu zen eta txantxa batzuk inprobisatu zituen,
jendartean irribarre konplizeak marraztu zituztenak.
Erantzun-diskurtsoa beste
euskaltzain batek egin zuen, ez zekien bere izena baina etengabe irribarretsu
eta naturaltasun osoz egin zuela hauteman zuen. Euskal zinemaren artista baten
antza zeukan. Ez zen izenaz gogoratzen. Honek guztiak euskaltzain-gaia hunkitu
zuen.
· · ·
Hotzak iratzarri zuen. Erlojuari
begiratu zion: gaueko hamabiak ondo pasata ziren. Neke handiz iritsi zuen
mendiaren gailurra argitzen zuten eguzki-izpiak desagertuak ziren. Aterpe
barruan sartzea erabaki zuen. Lozakuan sartu eta lo egiten saiatu zen, baina
ezin: loa galdua zuen eta burua izugarri erne.
Kanpoaldean izandako ametsaz
akordatu eta goibeldu zen: zalgurdia kalabaza bihurtu zen, bost urte luze pasa
ondoren bere euskara maila oraindik oinarrizkoa baitzen. Esnaturik igaro zuen
gau hartan, ostera, bere ametsa mezurik gabeko istorioa baino gehiago zela
ohartu zen. Euskaltzain-gaitzat ongietorria eman zion akademikoa, egiatan,
euskaltegian amaitu berriko ikastaroaren bere irakaslea zen, eta konturatu ere,
konturatu zen ez zela bere hitzaldiaz gogoratzen, baina bai, berriz,
Euskaltzaindian sartzeko ekitaldian erantzun zion euskaltzain gazte haren
diskurtsoaren zenbait pasartez.
Orduan ez zuen jakin hitz haien
kalitatea eta edukia ulertzen, baina argi gogoratzen zuen nola ematen zion
adorea euskara ikasten jarrai zezan, batzuen ustez landugabea zen hizkuntza
hura, eztarriko soinuz betea eta ñabardurarik gabekoa, eskolagabeen artean
komunikatzeko beste baliorik ez zuena. Indarrak alferrik galtzea zela, esfortzu
hori beste hizkuntza baliagarriago eta hedatuago batzuk ikasten erabiltzea hobe
zela pentsatzen zuten beraien iritzia. Bai, ezin ukatu irakasleak sarritan
erakusten ziola bere poza ikasteko jartzen zuen interesa ikusita, baita behin
baino gehiagotan jarraitzeko animatzen zuela ere. Gainera, harro sentitzen zen
bere buruarekin bere hizkuntza ikasteko egiten zuen esfortzuaz, eta lotsa
ematen zion hainbat hizkuntza atzerritar ezagutzeak berezkoa zena jakin gabe.
Baina beti erantzun zion bere buruari balio gutxiko zela, ez baitzuen
aurrerapenik ikusten asko ikasi arren, erantzun edo ariketa zuzen bat eginda
irakasleak zoriontzen zuenean bere barnean harro sentitzen bazen ere.
Bere grina ikastea zen, eta José
Martí askatzailearen esakuneak laguntzen zion: “Pertsona ikasiak izatea aske
izateko modu bakarra da.” Euskara ikasteko bere guraria pozik egoteko arrazoia
zen.
Goiz altxatu zen eta txangoa
amaitutzat eman zuen. Autoa utzia zuen aparkalekura joan zen Benasquera
itzultzeko asmoz.
Jaitsieran, birritan porrot egin
ondoren arrakasta lortzeak ematen zion barne pozaz gozatuz zihoalarik,
euskaltegiko irakaslearen mezua jaso zuen:
“Zuzendaritzak eskatu dit minik har
ez dezazun kontu handiz adieraztea datorren
ikasturteko matrikularik ez dezazula egin, itxaropenik gabeko kasutzat
jotzen zaitu eta, beste hizkuntza errazago bat ikasteko gomendioarekin batera.”
Hitzok irakurtzeak eta erabilitako
modu hotzak penatu zuten. Euskaltzaina izateko onespenaren amets fantastikoak
eman zion pozaren zantzurik ez zitzaion geratzen. Baina ez zuen etsi: ezagutzen
ez zuten beste euskaltegi bat bilatu eta matrikula beste izen batekin egitea
erabaki zuen. Bere hizkuntza ikasi eta bere herrikideekin hizkuntza horretaz
hitz egiteko erabakia hartua zuen. Bai, euskara bere grina zen, hainbat
euskaldun zaharrek batzuetan haien mespretxua erakutsi arren, berak
hutsegiteren bat egiten zuenean. Adeitasun handiagoa eta zorroztasun txikiagoa
espero zituen. Ez zion axola handirik eman. Leku guztietan txoriburuak daudela
pentsatu zuen.
Balio eskala ondo finkatzen jakin
zuen berehala: hain gogotsu euskara ikasten zuela zekien jende gehienak
miresten zuen hitz egitea lortzen zuenean, nahiz eta hizkuntzaren hasi-masiak
baino ez izan. Irribarrez gogoratu zuen bere lagun Anchek esaten zuena: “Ez
duzu ergelekin eztabaidatu behar, euren mailara jaitsiko zara eta, zuk baino
eskarmentu handiagoa dutenez, irabazi egingo zaituzte.” Arrazoi osoz esan ere.
Aparkalekura heldu zenean ohar bat
ikusi zuen autoaren haizetakoan, ez zekien nork idatzi zuen, baina honako
hitzak irakurri zituen:
“Eta egia bazan ala ez bazan,
sar dadila kalabazan, eta irten dadila herriko plazan”
No hay comentarios:
Publicar un comentario